De kennis en het bewustzijn van het slavernijverleden van Nederland en de doorwerking daarvan in onze tijd zijn in de afgelopen periode sterk toegenomen. De excuses die steden, bedrijven, de minister-president en de koning onlangs hebben aangeboden voor deze donkere bladzijde uit onze nationale geschiedenis vormen daarin betekenisvolle mijlpalen.
Juist na erkenning van wat ooit niet goed is gegaan, kan een samenleving hoopvol verder bouwen aan de toekomst. Tot 1 juli 2024 wordt er daarom extra aandacht besteed aan dit deel van de geschiedenis. Een initiatief dat hier op een verbindende manier aan bijdraagt, is het project ‘Draden van ons Nederlandse slavernijverleden’.
Verhalen vertellen met textiel is uniek en expressief. In uiteenlopende culturen is het gebruikelijk om bijzondere gebeurtenissen vast te leggen in wandkleden.
Het Bayeux‐tapijt, dat de gebeurtenissen rond de Slag bij Hastings in 1066 in beeld brengt, is zo’n opmerkelijk en waardevol cultureel voorwerp dat het Franse erfgoed illustreert.
Een andere expressieve manier om verhalen te vertellen met textiel als medium is de traditie van het quilten in de Verenigde Staten, in relatie tot de Afro‐Amerikaanse gemeenschap en de geschiedenis van de slavernij. De Afro‐Amerikanen ontwikkelden een rijke quilttraditie die niet eenvoudigweg als kunstvorm kan worden gezien, maar als een krachtige culturele en historische uiting. Quilten diende als een manier voor de gemeenschap om hun geschiedenis door te geven, culturele identiteit te behouden en veerkracht te tonen te midden van uitdagingen zoals slavernij. Het heeft ook een belangrijke rol gespeeld in het bewaren van verhalen en het doorgeven van tradities van generatie op generatie.
monumentale wandkleden
In de periode 2024-2026 realiseert stichting Villa Maecenatis in iedere provincie van Nederland een monumentaal, verhalend wandkleed. Hierin wordt de provinciale geschiedenis in relatie tot het slavernijverleden op artistieke wijze verbeeld. Lokaal historisch onderzoek levert hiervoor steeds de bouwstenen.
gemeenschapskunst
Na het wandkleedontwerp dat wordt verzorgd door een beeldend kunstenaar, vormgever of beeldmaker zijn de inwoners van de provincies zelf aan zet! Zij zijn het die met vlijt, kunde en plezier samen – onder leiding van een professional – de vervaardiging van de wandkleden ter hand nemen in verschillende textiele technieken.
zo komt geschiedenis dichtbij
Het project Draden van ons Nederlandse slavernijverleden brengt mensen samen en stimuleert het bewustzijn van de geschiedenis en de eigen leefomgeving. Door het nationale historische verhaal over het koloniale slavernijverleden op te delen in provinciale deelverhalen, komt de geschiedenis voor iedereen heel dichtbij.
reflectie, dialoog en bewustwording
Het maakproces zelf is minstens zo belangrijk als het indrukwekkende, artistieke eindresultaat van in totaal twaalf monumentale wandkleden. Het samen vervaardigen van een historisch geladen werk en dat vervolgens presenteren aan de buitenwereld levert immers reflectie, dialoog en bewustwording op. Zo raken verleden, heden en toekomst met elkaar verbonden en ontstaat er nieuw, gezamenlijk cultureel erfgoed, waarin onze herinneringen neerslaan.
doe ook mee
Stichting Villa Maecenatis nodigt iedereen uit om deel te nemen aan dit unieke project. In de loop van 2024 starten de eerste projecten in de provincies: Zeeland, Utrecht en Overijssel. Of je nu wel of geen ervaring hebt met textiele werkvormen als borduren, quilten, vilten, punchen en dergelijke – iedereen is welkom. In elke provincie zijn er verschillende deelnemende organisaties. Van kind, jongere tot aan oudere – iedereen kan kosteloos meedoen, ongeacht culturele herkomst, opleidingsniveau, eventuele beperking of sociaal-maatschappelijke afkomst.
Al in 1594 vervoerde de Zutphense koopman Heyndrick Dirrecksen Jolinck tot slaaf gemaakte mensen in een schip: “een berck vol slaven”. Deze slavenhandel werd georganiseerd vanuit Portugal om in Kaapverdië arbeid op de suikerplantages te laten verrichten.
Het ontwerp voor het wandkleed van Zuid-Holland, gemaakt door Marcos Kueh, is qua beeldtaal geïnspireerd op de glas-in-loodramen in kerken.
Het eerste deel van het ontwerp van Munir de Vries toont het leven in een gemeenschap, in verbinding met de natuur en spiritualiteit. De maaklocaties zijn o.a. kastelen en landhuizen.
Vanaf eind februari 2025 wordt in werkplaatsen door heel Noord-Brabant samengewerkt aan een uniek monumentaal wandkleed van 35 x 2,5 meter. Het ontwerp is van Victor Sonna.
Werkplaatsen door heel Zeeland zijn beschikbaar om samen te werken aan een driedelig wandkleed genaamd CARGAZOEN, ARMAZOEN, RETOUREN, naar ontwerp van Liesbeth Labeur.
In Overijssel ontwerpt beeldmaker Amber Hyacinth het monumentale wandkleed dat de historische banden van Overijssel met de koloniale slavernij verbeeldt.
Maar liefst 400 vrijwilligers werken samen aan het monumentale wandkleed ‘Groningse draden uit het koloniale verleden’ (2,5 x 35 meter), naar ontwerp van Hedy Tjin.
